ចូលឆ្នាំខ្មែរ

ពាក្យ "កម្ពុជា" មានអត្ថន័យថា ប្រទេសរបស់ជនជាតិខ្មែរ។ កម្ពុជាអាចបកប្រែថា "ប្រទេសខ្មែរ"។ ជាភាសាបារាំង ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានគេហៅថា "Le Cambodge"; បុរសខ្មែរហៅថា "Le Cambodgien"; និងនារីខ្មែរហៅថា “La Cambodgienne”។ ខុសពីភាសាបារាំងបន្តិច, ភាសាអង់គ្លេសហៅប្រទេសនេះថា “Cambodia” ហើយប្រជាជនខ្មែរត្រូវបានគេហៅថា “Cambodian”។ ទោះបីជាយ៉ាងណា ការដាក់និយមន័យពេញលេញនៃពាក្យ “ខ្មែរ” និង “Cambodian” នៅតែជាប្រធានបទធំនៃការពិភាក្សារវាងបញ្ញវន្តខ្មែរ ឬ Cambodian ។

បុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ
នៅកម្ពុជា បុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរគឺជាបុណ្យប្រពៃណីដ៏ធំបំផុត និងជាថ្ងៃឈប់សម្រាកជាតិក៏ធំបំផុតផងដែរ។ វាជាពិធីបុណ្យរយៈពេលបីថ្ងៃ ហើយពេលខ្លះអាចមានដល់បួនថ្ងៃ។ បុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី១៣ ខែមេសា ឬក៏អាចចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី១៤ ដោយអាស្រ័យលើ “មហាសង្រ្កាន្ត” ដែលគឺជាហោរាសាស្ត្រចំណាស់។ ជាការពិត បុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរដើមទុន ចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃដំបូងនៃខែដំបូង ក្នុងប្រតិទិនច័ន្ទគតិ ដែលអាចជាខែវិច្ឆិកា ឬដើមខែធ្នូ។ នៅសម័យអង្គរ ជាសតវត្សទី១៣ ព្រះបាទខ្មែរម្នាក់ ដូចជា ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ ឬ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ បានផ្លាស់ប្តូរឆ្នាំថ្មីឱ្យទៅនឹងខែទីប្រាំនៃប្រតិទិនច័ន្ទគតិ ដែលត្រូវនឹងខែមេសា តាមប្រតិទិនព្រះអាទិត្យ។ ប្រហែល ៩៥% នៃប្រជាជនខ្មែរ ជាគ្រួសារធ្វើស្រូវ។ ពេលវេលាពីខែវិច្ឆិកា ដល់ខែមិនា គឺជារដូវសម្រាំងស្រូវនិងប្រមូលផល។ ខែមេសាគឺជាពេលដែលមនុស្សស្រែទទួលបានពេលទំនេរច្រើន ព្រោះគ្មានភ្លៀង ហើយអាកាសធាតុក្ដៅខ្លាំង។ ដូចនេះហើយ បុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរទើបត្រូវបានធ្វើឡើងនៅខែនេះ។

បុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរមានដើមកំណើតមកពីព្រះព្រហ្មញ្ញសាសនា ដែលជាផ្នែកមួយនៃសាសនាហិណ្ឌូ ដែលជាសាសនាដែលខ្មែរជឿជាក់មុនពេលមានព្រះពុទ្ធសាសនា។ បន្ទាប់មក ព្រះពុទ្ធសាសនាបានរួមបញ្ចូលជាមួយបុណ្យនេះ ហើយក៏ទទួលខុសត្រូវសំខាន់ៗក្នុងពិធីនេះផងដែរ។

ជាធម្មតា បុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ប្រារព្ធអស់រយៈពេលបីថ្ងៃ៖

• ថ្ងៃដំបូងហៅថា មហាសង្រ្កាន្ត ដែលមានន័យថា ជាពិធីសម្ពោធនៃទេវតាថ្មីដែលមកមើលថែលោកនេះរយៈពេលមួយឆ្នាំ។ ទេវតាដឹកនាំមានឈ្មោះថា “គិមិទាទេវី”។ មនុស្សត្រូវសម្អាតផ្ទះ និងតាំងផ្ទះឱ្យស្រស់ស្អាត ហើយត្រៀមផ្លែឈើ និងភេសជ្ជៈសម្រាប់ទទួលទេវតាថ្មី នៅគ្រប់ផ្ទះ។

  មនុស្សចំណាស់ចូលចិត្តសមាធិ ឬសូត្រធម៌នៅពេលនោះ ព្រោះជឿថាទេវតាណាមកដល់ផ្ទះពួកគេនឹងនៅជាមួយ និងថែរក្សាគ្រួសារអស់មួយឆ្នាំ។ នៅព្រឹកថ្ងៃដំបូង ពួកគេធ្វើម្ហូបទៅថ្វាយព្រះសង្ឃនៅវត្ត ដើម្បីទទួលពរជ័យ។ ក្មេងប្រុសក្មេងស្រីក៏លេងល្បែងប្រពៃណីជាមួយគ្នានៅវត្ត ឬទីលានក្នុងភូមិ ដោយសារតែវាជាពេលតែម្ដងក្នុងឆ្នាំដែលក្មេងៗអាចជួបជុំគ្នាបែបសង្គមបាន។ ជាពិសេសវាជាពេលដ៏ល្អសម្រាប់អ្នកនៅលីវស្វែងរកគូស្រករ។ នៅជិតពាន់ឆ្នាំមក ការជួបជុំជាគូស្នេហ៍ (dating) មិនមាននៅក្នុងសង្គមខ្មែរទេ។

• ថ្ងៃទីពីរហៅថា វារណបត មានន័យថា ជាថ្ងៃថ្វាយអំណោយឲ្យឪពុកម្តាយ ចុងប៉ែត និងអ្នកចាស់ៗ។ មនុស្សខ្មែរចូលចិត្តផ្តល់អំណោយដល់បុគ្គលិក និងជួយឧបត្ថម្ភអ្នកក្រីក្រ។ នៅពេលល្ងាច គេទៅវត្តដើម្បីសង់ភ្នំខ្សាច់ ហើយសូមព្រះសង្ឃអោយពរជ័យនៃសុភមង្គល។

• ថ្ងៃទីបីហៅថា លើងស័ក មានន័យថា ចាប់ពីថ្ងៃនេះ ឆ្នាំថ្មីចាប់ផ្តើមរាប់ឡើងវិញ។ ឧទាហរណ៍ ពីឆ្នាំ 2000 ឡើងទៅ 2001។ នៅព្រឹកមនុស្សទៅវត្តដើម្បីធ្វើពិធីសង់ភ្នំខ្សាច់។ ល្ងាចមក គេធ្វើពិធីចុងក្រោយឈ្មោះថា ពិធីស្រង់ព្រះ មានន័យថា ការលាងទឹក ឬងូតទឹកពិសេសដល់រូបព្រះពុទ្ធ ព្រះសង្ឃ ឪពុកម្តាយ និងចុងប៉ែត ដើម្បីសុំអភ័យទោសចំពោះអំពើខុសៗ ហើយថ្លែងអំណរគុណ។ ពិធីនេះសប្បាយណាស់ ព្រោះជាពេលដែលមនុស្សគ្រប់វ័យ គ្រប់ភេទ លេងសាប៉ោងទឹកដាក់គ្នា។

បុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរមិនមែនគ្រាន់តែជាបុណ្យប្រពៃណីសម្រាប់ជនជាតិខ្មែរទេ ប៉ុន្តែវាជាពេលដែលអាចបង្កើតអនុស្សាវរីយ៍ដ៏អស្ចារ្យជាច្រើនសម្រាប់ជីវិត។